Ana içeriğe atla

Jana Gel (Îbrahîm Ehmed)


Jana Gel, Îbrahîm Ehmed, Apec, 1992


Edebiyata kurdan de li ser zaravayê soranî wek yekemîn roman, Jana Gel ya Îbrahîm Ehmed tête qebûl kirin. Di romanên berê yên kurdan de em pêrgî metnên realîst tên ku bûyerên van berheman rasterast ji nava gel tên girtin. 
Jana Gel ji vana yek e. Roman li ser şerê ku di navbera artêşa azadiyê û dewletê de diqewime disekine. Pê re jî wek bivênevê ya bandora şerek çi be li ser gel, li ser wan disekine. Girtin, talan, kuştin, sixûrî. Pê re jî şerê baş û nebaşan. Di vê romanê de jî welê ye.
Serlehengê me Camêr e. Camêr sêwiyek li wê derê ye, û pêrgî qedereka reş tê. Jina wî Kalê, ducanî ye, ew dixwaze biçe dû mamanê da ku bê di heyama welidîna zarok de alîkariya wê bike. Di rê de li nav şer diqelive û birîndar dibe, tête girtin. 10 sal ceza lê tê birîn. Lê pismamê wî Lawe di nameyan jê re nabêje ku jina wî û zaroka wî herdû di heyama welidînê de mirin e. Dibêje Xwedê kurek daye te û navê wî Hîwa ye.
Axir ji girtîgehê rizgar dibe û tê dikeve pey dûşa jina xwe û kurê xwe. Jê re dibêjin kurê te û jina te çû ne gund mala xaltiya xwe. Ew di demeke ku derketina ji bajêr qedexe ye, di rêyeke nihênî de xwe digihîne gund, di rê de pêrgî çekdaran tê, jê re rastiyê dibêjin, wek gundê Gulanê ku gundê jina xwe û kurê xwe lê dizane hatiye talankirin û yek mirovek jî jê rizgar nebûye. Ew bêçare vedigere bajêr û ji wê derê jî beşdarî nav refên çekdarî dibe. Li serê çiyê rastiyê di nameyek Lawe de hîn dibe ku jina wî kurê wî di heyama welidînê de mirine.  Û bi vi awayê jî dawî dibe.
Çend têbinî:
Di romanê de nivîskar bi demê leyistiye, bi pêş û paş de havêtinan xwendevanan ji berê û paşiya rewşa siyasî ya civakê haydar dike. Bi vê rêbazê perspektîfa xwendevan firehtir dike.
Di romana xwe de nivîskar, navê bajaran bes bi tîpa pêşîn nîşan daye, wek bajarê Ç..., M.... Lê navê gundan veneşartiye. Her wiha navê artêşa ku li dijî dewletê şer dike jî bi tevahî diyar nekiriye. Ev artêş wek L.A.N derbas dibe.
Di destpêka romanê de nivîskar nêrînên feodalî yên wek berevajiyê keçikan, bi qîmet dîtina kuran bi devê serlehengê xwe rexne dike.
Roman bi devê kesê sêyem tête vegotin. Wek sal, ne diyar e ku bûyer kêçax diqewimin. 
Bi devê lehengên romanê Şaho û Nerîman, bangeşaye Artêşa Şoreşvanan dide kirin. Li ser van pasajan mirov dikare romanê weke romaneke dîdaktîk jî bibîne.
Belê, min romanê ji çapa Weşanên Apecê xwend. Ji Soranî bo Kurmancî, wergereke baş kiriye Elîşêr. Ez dikarim bibêjim ku wergereke hema hema bêqisûr e.

Ayetullah Badikî
17.02.2019

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Şikefta Platon û Mirovên Vê Qirnê

 Di medyaya civakî de hesabê jin û mêrekî dişopînim. Ev jin û mêr berî çend salan niştecihên Stenbolê bûne. Li wê derê mûçeyekî wan yê baş hebûye. Ne pere lê di jiyana xwe de bi kêmasiya tiştekî hesiyane. Pir fikirîne û di dawiyê de wê kêmasiyê ferq kirine: AX!  ( Min sûretê ev pîvokên xweşik çend sal berê ji gund girtine.) Erê ezbenî ax! Ev ne kêmasiyek e gelo? Binihêre mirovên di bajaran de dijîn tenê û tenê dema dimrin bi germahiya axê têdigihîjin. Lê ezbenî, ev nayê guhertin, ev qedera wan e gelo? Helbet tê guhertin. Tenê piçek bawerî hebê pir bi rehetî tê guhertin.  Alegoriya şikefta Platon bide bîra xwe. Mirovên di wê şikeftê de beriya ku derkevin derve ji sihên ku ji derva de dixwiyan jî ditirsiyan newsa? Lê dû re çawa bû? Yek rabû zincîran şikand û bi rojê re, bi dinyaya derve re hevrû bû. Piştî wê demê êdî tirsek nema di dilê wan de. Ez mirovên bajaran ku di nava çar dîwaran de dijîn dişibînim mirovên şikefta Platon. (bnr: youtu.be/RmBizVdmp68?si… ) Ev jin û mêrê ku min li ser
Yorum Gönder
Devamı

BÎR, Nûdem Hezex

BÎR ll Nûdem Hezex Bîr, Nûdem Hezex, Weşanên Dara, 2018, Stenbol Berîya xwendina vê romanê bawerîyeke bi vî hawê di min da hebû: Gelo çima paranîya romanên me welê di cara ewilîn da xwe didin dest. Çima tehm û çêja xwe ji xwendina duyem, sêyem ra jî nahêlin.  Çima dû xwendina cara yekemîn da nabêjin, "xwendevanê ezîz, biborîne lê, ez dê te piçek biwestînim, ez şikeftek im, şikefteke bê ser û ber. Û kesê di vê şikeftê da dest bi rêwîtîyekê bike, divê cara ewil zanibe ez, xewleyên xwe wusa di rêwîtîya yekem da dîyar nakim. Bo ku tu bi her awayî bi xwazî min nas bikî, divê çend carên din jî li min vegerî!" Belê, me vî dixwest. Bextîyar Elî her sax be, ew bi şêweya vegotina xwe vê daxwaza me piçek bicih tîne. Di dersa Edebiyata Nûjen da û di koma me ya xwendinê da li gor lîsteyeke pirtûkan em xwendinan dikin. Di van lîsteyan da yek Êvara Perwaneyê, yek jî Bîr, xwe bi me du caran dane xwendin. Û divê carek, du carên din jî em bixwînin. Da ku bi tevahîya metnan têbigihîji
Yorum Gönder
Devamı

Sêsilê, Abdullah Kaya

Sêsilê, Abdullah Kaya, Avesta Di romanên Kurdî yên ewilîn û niha de temayên herî zêde derdikevin pêşberî me, evînên bêmiraz in, zordariyên axa û began in, mijarên netewî ne, dozên xwînê ne.  Di Sêsilêyê de jî temaya sereke, yek dozeke xwînê ye û pê re jî evîn e. Vêca bi honandineke balkêş û kêm ceribandî. Romana me navê xwe ji serlehengê xwe Sêsilê digire. Sêsilê çawakî navek e. Navê lehengê me Silêman, bi awayê kurt Silê ye. Ji ber jêhatîbûna wî ya bi nav û deng jî jê re Sêsilê ango Silêmanê bi qasî sê kesan jêhatî. Di destpêka romanê de behsa niqaşên du gundan tête kirin. Dozeke xwînê ku ji sedema çend heb kevokan derdikeve û di dawiyê de jî dibe sedema kuştina du kesan û koçberbûyîna malek. Sêsilê ji bo ku bi birayê xwe re ji xwîniyên xwe yekî dikujin dikeve girtîgehê û 10 sal ceza tête birîn.  Romana me ji du layan diherike, li aliyê din jî ji gundê Rindika em piçek behsa Dilşayê bikin. Dilşa keçeke xweşik, bi bejn û bal e. Keçeke xama ye Dilşa lê, ji bo kesên ku ji bo
Yorum Gönder
Devamı